Otizm çağımızın vebası haline gelmiş durumdadır. Hele ki pandemi koşullarının evlatlarımızı çevresel yönden kısıtlı hale getirmesi ile otizm’e benzer bulgular sergileyen uyaran eksikliğinin arttığını söylememek olamaz. Buna bağlı, aileler doğal olarak kaygı ya da inkar alanı içine girebiliyorlar, bu da eğitsel ve psikoterapötik süreçlerin aksamasına neden oluyor fakat bu kaygının getirdiği bir avantaj da var ki artık Çocuk Psikolojisi ve Gelişimi daha fazla dikkate alınır ve önem verilir hale geldi. Bu yazıda da size bu önem içindeki bir tanıyı ve tanının çalışılma alanına yeni bir soluk getiren NöroPlay’den bahsediyor olacağım.
Fakat NöroPlay’i anlatmam için bu tanıları ve arasındaki farkı açıklamam gerekir. Otizm, erken çocukluk döneminde (sıklıkla 3 yaş öncesi tanılanma görülür), ortaya çıkan nörogelişimsel karmaşık bir bozukluktur. Semptomları birçok tanıya göre daha net gözlemlenmektedir. Bu semptomlardan birkaçı ise şöyle:
Göz teması kurmuyor, İsmine tepki vermiyor ve seslenildiğinde dönmüyor,
Dil gelişim gerilikleri görülüyor,
Oyun üretimi ve çeşitliliğinde kısıtlılık oluyor,
Takıntısal davranışlar görülüyor,
Rutinlerinden kopamıyor,
Akran iletişimi hiç yok ya da çok kısıtlıdır…
Bu kriterler varsa ve neredeyse tamamı yüksek düzeyde gözlemleniyorsa çocuğun otizm tanısı alması olasıdır. Bu konuda psikologlar sizi zaten yetkin bir Çocuk ve Ergen Psikiyatr’ına yönlendiriyor. Sonrasında psikiyatr ile işbirliği sağlanarak süreçler başlıyor.
Peki ne oluyor da bazı çocuklara otizm derken bazı çocuklara uyaran eksikliği diyoruz?
Aslında bu iki durum arasında ayırıcı iki fark vardır. Bir, uyaran eksikliğine çoğunlukla (neredeyse tamamına) nörolojik herhangi bir problem eşlik etmez. İki, yukarıdaki semptomların otizm spektrum bozukluğunda olduğu gibi neredeyse hepsi gözlenmeyerek bir ya da iki tanesinin düşük / orta düzeyde gözlemlenmesini bekleriz. Temeldeki fark budur fakat çözüm yolları genellikle benzerdir.
Özel eğitim, duyu bütünleme terapisi ve dil ve konuşma terapistine başvurmak en temel çalışmalarken çocuğun psiko – sosyal, sembolik oyun, taklit becerisi, etkileşim ve davranışsal iletişim gibi temel alanlar gölgede kalabiliyor. NöroPlay’de temel amaç ebeveyn’e kendi çocuğunu tedavi edebilme şansı vererek 12 – 42 ay arasındaki çocuklarda çocuklarını desteklemek için hangi oyuncak ile nasıl bir strateji izleyerek oynamaları gerektiği konusunda detaylı beceri sunar. Bakım verene sunulan bu becerilerle yoğunlaştırılmış seans ile ebeveynler çocuklarıyla hangi oyuncakları kullanarak nasıl oyun oynamaları gerektiğini ve ev ortamının nasıl düzenlenmesi gerektiğini öğrenirler. Böylece terapiyi tüm güne yansıtılarak çocuğun etkileşim, taklit ve gözlem, göz teması kurma, oyun oynama becerisini geliştirerek; bu becerileri doğal ortamında desteklenmeye devam ederler.
Yapılan araştırmalar gösteriyor ki, ne kadar erken müdahale yapılırsa o kadar çok sonuç alma olasılığı artar çünkü yaş ilerledikçe, otizme karşı elde edilebilecek başarı oranı da düşer. Otizmli / uyaran sınırlı çocuğun Nöroplay tedavisi ne kadar erken başlatılırsa, çocuğun spektrumdan çıkış süreci de o kadar hızlanır.
